کتاب سیاه نشر کتاب طه

رابرت نوزیک فیلسوف معاصر مشهور آمریکایی میگوید: «هنگامی که فیلسوفانی دعوت میشوند تا مقاله ای را در محیطی دانشگاهی ارائه کنند، این امر مستلزم این است که وی بیاید استدلالی را بخواند تا مخاطبان را نسبت به برخی آراء اساساً متقاعد کند مخاطبان با این هدف مبارزه میکنند و برای این کار ایراداتی را مطرح میکنند چرا این نبرد واقع میشود؟ چرا شیوه ای همکارانه تر وجود ندارد تا این فعالیت ها را انجام دهد؟ به همین ترتیب من میخواهم بگویم که این تدبرات و تأملات برای متقاعد یا مجاب یا قانع کردن هیچ کس اقامه و طراحی نشده است. مقصود من ابلاغ تأملاتی است درباره یکی از و شاید مهم ترین نگرش های مبنایی مدرنیته آن مؤثرترین و در حال حاضر خوش اقبال ترین جریان فکری و فلسفی جامعه معاصر ایران و به تحلیل نشان دادن تبعات و آثار فراگیر و بنیانی آن براندیشه و اعتقاد دینی جریانی که از اوائل دهه هفتاد هجری شمسی شروع و با توجه به شیوه های حکمرانی و زمینه بسیار نامساعد اجتماعی سیاسی دهه های اخیر شتاب فوق العاده ای برداشته است. اگر آنها به درستی فهم شوند مراد بنده حاصل شده است. اینکه پذیرفته شوند یا خیر، موکول و معلول عوامل و علل بسیار پیچیده ای است که مرا بخودی خود در آنها هیچ تأثیر و دخالتی متصور نیست.

نگرش برون دینی ۴۷

اینک، این "من" پاسخ دهنده آن سؤالات بر ما یا جامعه ما" ، "تاریخ و مواريث ما"، "فرهنگ ما، و اخیراً فرهنگ و جامعه جهانی، و به ویژه اعلامیه ها میثاقها و قراردادهای بین المللی منجمله اعلامیه حقوق بشر تکیه نمیکند که این موجودات ارزش بخش و بینش بخش به نحو بسیار پیچیده و مستوری در نگاه و نگرش و احساس و عاطفه و استدلال و عقلانیت و اندیشیدن و تعقل " من " حضوری مستمر و فراگیر و هدایتگر دارند که بسیار بنیانی تر: این موجودات در نگاه و نگرش و احساس و عاطفه و استدلال و عقلانیت و تعقل "من" حضور ندارند! این موجودات بنیاناً نگاه و نگرش و احساس و عاطفه و استدلال و عقلانیت و اندیشیدن و تعقل " من را تقویم میکنند و روح و جان و وجود می بخشند. سپس این من بدینگونه تقویم یافته با توجه به آنچه احساس می کند، می پسندد خشنودش میکند ارضایش میکند شادش میکند به او لذت می بخشد یا خواهد بخشید - به اختصار تمام با توجه به جمیع آمال و امیال و هوسات و تعلقاتش - پاسخ به آن سؤالات کمتر کلان دیگر را درون خود میدهد یا اغلب درون خود می یابد! سپس این من پا از اقلیم باورهای دینی بیرون گذاشته، منی که با این کار از بند و عقال باورهای دینی آزاد و رها و مستقل شده، احساس بی طرفی و قدرت حقیقت یابی فوق العاده مسرت بخشی میکند. احساس میکند در موضع و مقامی قرار گرفته که تمام دعاوی و مواضع دینی و در مراحل بعد، غیردینی را می تواند به نحو مناقشه ناپذیری مورد داوری قرار دهد و یکبار و برای همیشه تکلیف همه حقایق و اباطیل طول تاریخ و عرض معاصر را به طور قطعی و یقینی روشن کند. چه احساس و چه قدرتی به راستی فوق العاده دلربا و وسوسه انگیز است. سپس این "من"، هنگام مواجهه با دیگران در مقام توجیه و ترغیب دیگران بر می آید و اینجاست که از اقامه دلیل و استدلال و اندیشیدن و تعقل و عقلانیت سخن به میان می آورد و سعی میکند فرا تاریخی فرا فرهنگی فرا اجتماعی بودن پاسخ هایش را به کرسی بنشاند و با این کار مدعی جهانشمولیت، حقیقت گویی یا در مواردی مطابقت با واقع یا واقعیت میشود.

اهداف چندی در این رساله تعقیب شده اند: . نخست تبیین چیستی و چگونگی اعمال نگرش یا قاعده یا رویکرد برون دینی . دوم نشان دادن تبعات و آثار دگردیسی آفرین این ابر قاعده روش شناختی مدرنیستیه سوم، تبیین مبانی نگرش برون دینی از جمله پیشفرضهای بنیانی این رساله یکی اینست که انسان بدون تعلق و تعهد یا خواسته ها و آمال وجود ندارد، درست همانطور که انسان نظرا خالی با معرفتا بكر و بایر وجود ندارد و دیگر اینکه، ما یا جامعه ما". تاریخ و مواریث ما، فرهنگ ما"، و "فرهنگ و جامعه جهانی، نگاه و نگرش و احساس و عاطفه و استدلال و عقلانیت و تعقل ما را تقدیم می کنند و روح و جان و جهت می بخشند.