کتاب «زوربای یونانی» (Zorba the Greek) نوشته نویسنده یونانی الاصل است که روایت سرگذشت دوستی میان یک مرد جوان و یک پیرمرد را ارائه میکند. این پیرمرد 60 ساله به ادعای خودش فردی عاشق پیشه، سرحال و خوش مشرب است که هنرهای زیادی نظیر آشپزی و حتی موسیقی دارد. از دید راوی اثر، شخصیت «زوربا» نیازی به توصیف ندارد. با این وجود او مردی بی سواد و تحصیل نکرده است ولی جوان داستان تصمیم میگیرد از تجربه پیرمرد استفاده کند و او را سرکارگر معدن خود قرار دهد. «زوربا» درست نماد اشخاصی است که در لحظه زندگی میکنند. پیرمرد در مورد آینده خود هیچ دیدی ندارد و بسیاری از حوادث را فراموش میکند. اگر او دست به کاری بزند با تمام وجودش مشغول و وقف آن کار میشود. اگر به حرف کسی گوش دهد، طوری به طرف مقابل توجه میکند که انگار در دنیا هیچ صدای دیگری وجود ندارد. اگر هم کسی را دوست داشته باشد، با همه وجودش دوستش دارد و به او ابراز علاقه میکند. اگر نیتش رقصیدن باشد، از خود بیخود میشود و متوجه هیچ اتفاق دیگری نخواهد شد. اگر سنتور بنوازد، غرق آن میشود.
شخصیت پیرمرد داستان برای هر موضوعی منطق و فلسفه خود را دارد و درباره زندگی خود هم رضایت دارد و هم احساس شادمانی میکند. با این حال بخش تیره و منفی زندگی «زوربا» دیدگاه او به جنس زن است. او به طرز جالب توجهی از بانوان بیزار است و به ندرت درباره آنها به نیکی یاد میکند. اما با وجود این اخلاق، به راحتی شیفته زنان میشود و احساس وابستگی میکند. پیرمرد این خصلت را از پدربزرگش به ارث برده است. ارباب او تنها کسی است که «زوربا» به شدت به او وابسته است. به عقیدهی «زوربا» مردم چنان درگیر زندگی و روابط میشوند که رفته رفته اصلیترین عنصر شادمانی در زندگی را فراموش میکنند: عنصری به نام در لحظه زندگی کردن و لذت بردن. این کتاب با ارزش در سال 1946 نوشته و منتشر شد و در طرفداران بسیاری را به خود علاقنمد کرد. پیرمرد کتاب و سرنوشتش داستانی است در مدح زندگی، طعنه‌ای تیز است به روشنفکران گوشه نشین و موش‌های کاغذخوار که تلاش میکنند جهان را از لابه لای صفحات کتاب‌ها و تودهٔ در هم و برهمی از کاغذ سیاه ببینند و به درکش نایل شوند. اما زوربا به مخاطب خود میآموزد که آن را با گوشت و خون خود حس کنید و الا چیزی جز شبح نخواهید دید.
فیلم «زوربای یونانی» بیست سال پس از نگارش کتاب و با هنرمندی بازیگر مشهور، «آنتونی کویینز» به روی پرده سینماها رفت و موفق شد با بودجه 23 میلیون دلاری به فروش 780 میلیون دلاری دست پیدا کند و جوایزی از جمله دو جایزه مهم اسکار را هم از آن خود کند.
درباره نویسنده
«نیکوس کازانتزاکیس» (Nikos Kazantzakis) شاعر و نویسنده زاده یونان است. او دوران کودکی خود را در دوران جنگ‌هاى وطن‌پرستانه مردم کرت با ترکان عثمانى گذراند. سالها بعد در آتن به تحصیل حقوق پرداخت و سپس به فرانسه، آلمان و ایتالیا سفر کرد و به مطالعه و تحقیق در ادبیات و هنرهاى زیبا پرداخت. یکى از دوستانش، موسوم به «گئورگ زوربا» الهام‌بخش کتاب «زورباى یونانى» شده است. این نویسنده با استعداد سرانجام در سن 74 سالگی دیده از جهان فرو بست.
