کتاب دام نبوغ

در گشت و گذارتان در میان صفحه های اینترنتی شاید چشمتان به دیدگاه های مردی به نام گری خورده باشد. از نظر آدمهای خوش خیال او دیدگاه های منحصر به فردی دارد که می تواند نظم جهانی را تغییر دهد.

مثلاً خیال میکند که پس از مواجهه با یک موجود عجیب و غریب به شکل راکونی پر جنب و جوش با چشمانی سیاه و فریبنده موجودی فضایی او را در نزدیکی رودخانه ناواروی کالیفرنیا ربوده است. او البته به یاد نمی آورد پس از مواجهه با آن جانور کوچک لعنتی چه بر سرش آمده و قصه از اینجا به بعد ناتمام میماند. با وجود این کری به نقش موجودات فرازمینی در این قضیه کاملاً باور دارد. او با قلمی رمزآلود می نویسد «رمزورازهای زیادی در آن دره وجود دارد. کری همچنین از طرفداران پروپاقرص طالع بینی با ستارگان است. او با لحنی طعنه آمیز می نویسد «بیشتر اینها دانشمندان به اشتباه خیال میکنند که این مسائل غیر علمی اند و موضوع درخوری برای مطالعات جدی نیستند اما به گمان کری، این دانشمندان پاک اشتباه میکنند. به اعتقاد او این قبیل مباحث کلید درمان بیماری های روانی است و هر کس نظری غیر از این داشته باشد مثل کبک سرش را در برف فرو کرده.

اسکراب و پوکر گرفته تا اجرای حیرت انگیز ورزشکاران نخبه مانند سرنا ویلیامز و توانمندی های برنامه نویسان تند دست کامپیوتر در کلاس جهانی... در تمام موارد، افراد خبره از یک انباره گسترده از طرح واره های ذهنی بهره مندند که به آن ها امکان می دهد مهم ترین اطلاعات را استخراج کنند، الگوهای زیربنایی و محرک ها را بشناسند و طبق یک الگوی از پیش آموخته و به صورت تقریباً خودکار واکنش نشان دهند. البته فرایندهای دقیق، بسته به مهارت خاص افراد در میان هر کدام از آنها متفاوت است ... این نظریه همچنین به ما در شناسایی استعدادهای مغفول تر، مانند مسیریابی فوق العاده رانندگان تاکسی لندن در ۲۵ هزار خیابان شهر کمک میکند. البته آن ها کل شهر را نمی شناسند، بلکه نقشه هایی از مسیرهای شناخته شده را به ذهن سپرده اند، به طوری که با مشاهده یک نشانه فوراً بهترین مسیر و خلوت ترین راه از نقطه ای به نقطه دیگر پیشنهاد می کنند، بدون اینکه مجبور به یادآوری و پردازش کل نقشه در ذهنشان شوند...

حتی سارقین هم ممکن است از همین فرایندهای عصبی در جهت ارتکاب جرم استفاده کنند. محققان در مطالعه ای از محکومین واقعی خواستند تا در فضای ارتکاب جرم که با واقعیت مجازی شبیه سازی شده بود قرار بگیرند محققان نشان دادند که سارقین با تجربه تر مجموعه ای از طرح واره های ذهنی پیشرفته را بر اساس چیدمانهای آشنای خانه های انگلیسیها گردآوری کرده اند که این امکان را به آنها می دهد تا بدون فکر کردن بهترین مسیر ورود به خانه و سرقت گران بهاترین داراییهای آن را پیدا کنند... آن طور که یکی از زندانیان به محققان میگوید جست وجوی خانه ها به یک غریزه طبیعی در ما تبدیل شده این هم درست مثل عملیات نظامی بر اساس یک روال پیش می رود ۲۰۰ بی تردید شهود افراد خبره در بیشتر امور پیش روی آنها روشی بسیار کارآمد است و غالباً این شهود را شکلی از نبوغ فوق بشری تلقی میکنند. اما متأسفانه چنین نبوغی میتواند پیامدهای مخربی نیز به همراه داشته باشد.

انعطاف پذیری یکی از قربانیان شهود بالاست ممکن است افراد خبره آن قدر به طرح واره های رفتاری موجودشان تکیه کنند که قادر به پذیرش تغییر نشوند . نتیجه بررسی حافظه تاکسی ران های با تجربه لندن نشان داد این افراد در تقلای به خاطر سپاری ناحیه تجاری کنری وارف بودند که توسعه شتابانی در اواخر قرن بیستم داشت.