کتاب دیالکتیک و امید

جهان پس از بحران کلان اقتصادی ۲۰۰۸ به ناگاه از رؤیایی ساختگی بیدار شد. رؤیای پایان عصر «ایدئولوژی ها عصر پیروزی نهایی بازار آزاد و عصر لیبرال دمکراسی با این حال بیدار شدن از خوابی چنین نشته آور میتوانست با خطری مهلک همراه باشد. دکارت در تأملات خود می پرسید از کجا بدانیم که آنچه واقعی می پنداریم همگی دست ساز هیولایی نباشد که در خواب چنین نموداری را عیان کرده و متقاعدمان ساخته که بیداریم؟ به عبارت دیگر از کجا بدانیم وقتی از خواب بیدار میشویم هنوز در خواب نیستیم؟ معیار من می اندیشم پس هستم میتوانست به ما اطمینان دهد هنگامی که فاعل به فعلیت خویش واقف است نوعی بی واسطگی تام بداهتی ذاتی به او اثبات میکند که با خود یکی است و همین سنجش او را از باقی رویدادها نجات خواهد داد. یقیناً سوژه ای که می داند سوژه است حتی اگر خواب باشد میداند که در حال خواب دیدن است. اما مسأله نه تنها حل نشد بلکه بحران ژرفای بیشتری یافت. حتی اگر «من» بداند که چه در خواب و چه در بیداری همان است هنوز مسأله واقعیت خارجی و نفس معرفت به آن تضمین نشده است. برای این منظور باید نوعی تضمین خارج از سوژه وجود داشته باشد تا «من» هشیار بداند که مجموعه احکامش نهایتاً در باب چیزی خارج از او مصداق دارد. کشف سویه التفاتی» آگاهی هوسرل میتوانست بسیار کارگشا باشد. اندیشه ای که می اندیشد دیگر..

 به آنچه به صورت واقعی و فعلیت یافته نو است، یعنی آن طور که اینگ یا در آینده نزدیک ظاهر می شود، نه اشاره میکند و نه آن را به صورت جدی مدنظر قرار می دهد. امر نویی که دیالکتیک هگل را در هر نقطه عطفی پر می کند و در آن دیالکتیک، عدالت را به مثابه غنی ترین هم بسته اش وضع میکند برای هگل مورخ، به امر نویی درون وضعیت منسوخ / دولت منسوخ درون آنچه از شدن دست کشیده و احکامش، تبدیل می شود. این مسأله گواهی است بر اینکه دیالکتیک هگل علی رغم در برگرفتن انقلاب فرانسه به مکتب تاریخ گرایی پرداخت و روش روشنفکرانه اش را مسدود ساخت. بنا به فراشد دیالکتیک هگل، پیش رفتن از یک مرحله به مرحله بعد به میانجی رفع انجام می پذیرد، اما «رفع» تنها در معنای تخریب یا منحل کردن نیست. رفع کردن درست به همان اندازه به معنای حفظ و نگاه داری کردن نیز هست؛ این وجه سویه ایمان را - روی برگرداندن چهره ژانوسی دیالکتیک هگل به پشت سر - بر می سازد. این جنبه بالاتر از همه وضعیت امر سنتتیک را مهیا می کند و دیالکتیک را به میراث دار تاریخ مبدل می سازد همچنین این جنبه در فرایند دیالکتیک جای میگیرد محتوایش نه تنها در آخرین مرحله به دست آمده که در تمامی مراحل پیشین نیز جریان دارد و نمایان میشود.

منطق صوری می آموزد که A نمیتواند هم زمان نا A باشد یا یک موضوع نمی تواند در آن واحد هم خودش باشد و هم غیر خودشم دیالکتیک این حکم را به طور کامل کنار نمی گذارد، بلکه آن را تصحیح میکند؛ در دیالکتیک A نمی تواند ناA باقی بماند. در هر زمان واحدی تضادها در همه جا وجود دارند؛ این آموزه که صدایش بسا رعب آور است نه تنها ما فوق منطق صوری که همچنین قدیمی تر از آن نیز هست. این آموزه اصل عدم تناقض را حتی پیش از آنکه به مثابه اصول موضوعه شعور عمومی صورت بندی شود استعلا بخشید. 

برای خود می بایست با مبارزه به پیروزی رسد؛ موفقیتش نیازمند شجاعت است به کاربستن ابزارهایی که این هدف را به تحقق نزدیک تر می سازد بسیار ضروری است و تحقق هدف بیشتر آشکار است عینیت یابی سوژه ها وساطت سوبژکتیو در ابژه ها هدف انسانی کردن وجود همیشه به سان رؤیایی خیالین نزدیک بوده، اما به نوبه خود همیشه فاصله ای اتوپیایی از حضورش داشته است. حرکت واقعی برای واقعیت بخشی به آن سرانجام در مقابل خارجیت یابی وجود انسانی و چیزها برای تبدیل شدن به خود بودگی به صورت آگاهانه آغاز شد. به وسیله آزاد شدن از تمامی وضعیتهای وجودی که جنبه های بیگانگی کار را حمل می کردند سوسیالیسم سراسر جامعه را از بیگانگی آزاد و بدینسان بنیادی برای سراسر زمین به مثابه وطنی انسانی شده خلق خواهد کرد. به این ترتیب توجه بسیار کهن به شادمانی است که در آن درونی باید بیرونی شود و آنچه بیرونی است باید چون چیزی درونی گردد. از مقاله «دیالکتیک و امید