کتاب راهنمای برنامه ریزی دولتی و سیاست گذاری عمومی

موضوع این کتاب برنامه ریزی، سیاست گذاری)یا سیاست سازی(و فرآیند تدوین سیاست های عمومی  بر اساس مدل چرخه ای  سیاست گذاری عمومی است. به بیان دیگر از مفاهیم چرخه سیاست گذاری عمومی برای توسعه یک مدل برنامه ریزی استفاده کرده است. البته عمدتاً سطح تحلیل خود را به برنامه ریزی خُرد دولتی محدود کرده ایم و به سطح سیاست گذاری کلی نپرداخته ایم.این کتاب از تعاریف، مبانی، نظریه ها و مدل های ارزشمندی که در ادبیات موجود در سیاست گذاری عمومی روایت شده است بهره فراوانی برده است، اما دقیقاً به چارچوب های آن ها وفادار نمانده و راه خود را بر اساس تجربیات شخصی و ملاحظات بومی ایران برای توسعه یک روش برنامه ریزی در پیش گرفته است. از این رو ممکن است با برخی جریان های پژوهشی در تجزیه و تحلیل سیاست گذاری یا مدل های برنامه ریزی انطباق کامل نداشته باشد. این کتاب، مدل برنامه ریزی خُرد با استفاده ازمدل چرخه ای سیاست گذاری عمومی است. نزدیک ترین عناوین در زبان انگلیسی برای این کتاب، راهنمای سیاست گذاری  Guidline for Policy Making ،(روش) تجزیه و تحلیل سیاست گذاری Policy Analysis  و تا حدودی(روش) سیاست نویسی " Policy Paper " است.  سیاست گذاری making Policy یک روند چرخه ای است که در مرحله دستور کارگذاری و با شناسایی و تعریف یک مشکل عمومی آغاز می شود و از دولت خواسته می شود که اقدامی در آن خصوص به انجام رساند.در پاسخ، ماشین اداری دولت یک استراتژی را برای آن صورت بندی، اتخاذ و به اجرا می گذارد. به تعبیر دیگر، سیاست گذاری فرآیندی است که طی آن دولت چشم انداز سیاسی خویش را به برنامه ها Programs و عملیات  Actions  تبدیل می کند تا خدماتی را ارایه نماید یا تغییراتی را در دنیای واقعی پدید آورد.سخن مولفچرا چنین کتابی نوشته ام؟ پاسخ این است که همواره شماری از مردم از ناکارآمدی سیاست های بخش عمومی شکایت دارند. مسایلی که دولت در پی حل آن هاست مبهم اند. عموماً، اسناد بخش دولتی دچار کلی گویی است و آمال و آرزوهای گنگ و کلی را، سیاست گذاری می پنداریم. راه حل ها، کلی گویی هایی غیر عملیاتی­اند و با مسایل روشنی انطباق ندارند. سیاست گذاری در خلا و فضای کلی یا در پشت درهای بسته شکل می گیرد و معمولاً ذی­ربطان و جامعه هدف، تاثیری در فرآیند آنندارند. نتایج سیاست ها هیچ وقت مشخص نیست و هر کسی بنابر سلیقه یا منافع خود، سیاست ها و سیاست مداران را مدح یا ذم می کند. گاه سیاست ها، چون تیری در تاریکی رها می شوند و محدوده زمانی مشخصی ندارند و پایان سیاست نامعلوم است. این کتاب تلاشی است برای بهبود سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها در بخش عمومی. من در این کتاب در پی آن بوده ام که سلسله ای از اقدامات و گام های تحلیلی نسبتاً ساده ای را ارایه دهم که به کار برنامه ریزی دولتی می آید و با ذکر مثال هایی از بخش عمومی در ایران سعی کرده ام تا کتابچه راهنمایی برای سیاست نویسی تدوین کنم.نکته مهم این است که برای عملیاتی سازی سیاست ها نیازمند تدوین آن ها در قالب عملیات Actions، پروژه ها و طرح ها Programs   هستیم که به تفصیل ابعاد، مراحل، ضرورت های حقوقی، زمان بندی، هزینه ها، نحوه اجرا، پایش و ارزیابی آن ها مشخص شده باشند. بنابراین برای تصریح و شفافیت، مقصود خود را این گونه بیان می کنیم که منظور ما از سیاست گذاری عمومی؛ نخست، اعلام و استقرار و بیان جهت گیری ها و سپس تدوین و تفصیل آن هاست.این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. سیاست گذاری بدون تدوین و تفصیل، در بوته کلیات و آمال و آرزوها باقی می ماند و ورود در تفصیل بدون توجه به کلیات خطر سردرگمی، روزمرگی و فقدان استراتژی های کلّی را در پی دارد. تبدیل سیاست های کلی به طرح و برنامه عملیاتی ضروری است.