کتاب گفتمان توسعه و تاریخ جهان نقدفرهنگ

گفتمان «توسعه»

در نهم ژانویه سال ۲۰۱۵ اتحادیه اروپا سال اروپایی توسعه ۲۰۱۵ را اعلام کرد و آن را سالی خواند که به افزایش آگاهی مشارکت و همکاری اروپاییان در فعالیت های لازم برای توسعه اتحادیه اروپا و آغاز بحث پیرامون شعار جهان ما عزت ما آینده ما "" اختصاص دارد [۱] به گفته مطبوعات پیشنهاد سال اروپایی توسعه ۲۰۱۵ را کمیسیون اروپا داد و پارلمان و شورای اروپا آن را با اجماع پذیرفتند. ۲۰۱۵ سال اروپایی توسعه مشخص میکند کمیسیونر همکاری بین المللی و توسعه اروپا باید چه اقدامی در مورد آن صورت دهد و اینکه چه رخدادها و فرصت های خلاقانه ای برای ورود دولتهای عضو آماده و مهیا شده اند اما به طور واقعی تبیین نمیکند

که منظور از «توسعه» و همکاری توسعه چیست فرض بر این گرفته شده است.

که این اصطلاحات بدیهی و روشن هستند همه میدانند این مباحث در مورد

موضوعاتی چون پروژه های کاهش فقر در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین هستند.

به معنای خود مختاری به سوی اقدام پیروزمندانه علیه گرسنگی فلاکت و نا امیدی حرکت خواهند کرد بنابراین اصل پست تری نژادی که در سند جامعه ملل فقط به گونه ای به نسبت معتدل می آید اما هنوز وجود دارد، در نطق ترومن کنار گذاشته شده است.

تفاوت های شکل بندی وجه مندی های گزاره ای

شکل بندی متفاوت ابژه گفتمان حاکی از جایگاه متفاوت سوژه برای مردم غیر غربی است. در حالی که در گفتمان استعماری جایگاه سوژگی مردمان تحت استعمار عمدتاً دیگری پست تر عقب مانده و نامتمدن نیازمند آموزش و راهنمایی مرد سفید پوست بود این جایگاه در گفتمان توسعه تغییر کرده است: این نام گذاری دیگر گونه ای از شما به دلیل نژادتان عقب مانده اید نیست، بلکه شما به دلایل تاریخی و فرهنگی عقب مانده اید و ما میتوانیم به شما کمک کنیم تا مانند ما شوید و دیگر عقب مانده نباشید است. در سخنرانی ترومن مردم جنوب دیگر به عنوان کودکان ناتوان از کنار آمدن با مدرنیته توصیف نشده اند، بلکه به عنوان شریکان هم تراز (آینده) در سازمان ملل توصیف شده اند که توسعه نیافتگی شان به علت کم اقبالی شان است و به وسیله برنامه توسعه بر اساس مفاهیم معامله منصفانه دموکراتیک جبران خواهد شد. تبیین فن سالارانه از نابرابری جهانی دانش علمی و فنی مدرن را عنصری کلیدی برای بهره وری بیشتر و از این رو رونق بیشتر میداند و این دانش را میتوان در اختیار مردمان صلح طلب قرار داد. بنابراین جایگاه سوژگی کارشناسان توسعه به روی سفید پوستانی که این دانش را کسب کنند باز است. از این رو توسعه به موضوع فرهنگ و فناوری تبدیل می شود: حال همه میتوانند به آن برسند هیچ کس محکوم به ماندن در وضعیت اسفناک توسعه نیافتگی نیست همه آنچه شما باید انجام دهید این است که مدرن و صنعتی شوید و این کار را مانند غرب انجام دهید. بنابراین در حالی که نامتمدنها به وضوح پست ترند توسعه نیافته ها نیز معیوب و متکی به کمک غرب هستند، اما به آنها امید به جبران عقب افتادگی داده شده است

 نه تنها شیوه سخن گفتن و اندیشیدن انسان در مورد توسعه، بلکه قواعد این سخن گفتن و اندیشیدن نیز با گذشت زمان متحول شده است.

گفتمان توسعه و تاریخ جهان از روشهای دیرینه شناسی و تبارشناسی میشل فوکو استفاده می کند تا ریشه های گفتمان توسعه را تا استعمارگری متاخر دنبال کند و گستها و ناپیوستگی های مهمی را بر ملا کند که به استقرار یک گفتمان نو و صنعت همراه آن انجامیده اند. این کتاب با بحث از کشمکشها از آن خودسازی ها و تحولات مفهوم توسعه ادامه می یابد. کتاب نشان میدهد که برخی روندهای موجود در گفتمان توسعه که پس از بحران دهه ۱۹۸۰ پدیدار شدند تأکید بر مشارکت و مالکیت توسعه پایدار و بازار آزاد با قواعد ابتدایی گفتمان توسعه ناسازگارند و بنابراین، به تناقض هایی جدی

انجامیده اند. حالا عناصر اروپا مداری اقتدارگرایی و سیاست زدایی در گفتمان توسعه برملا شده اند اما این گفتمان همچنان از آن خودسازیهای مترقی و پیش رونده را ارج می نهد. نویسنده با تحلیل ویژگیهای قدیم و جدید گفتمان توسعه در بحث پیرامون اهداف توسعه پایدار و بحث از اهمیت و نقش تحلیل گفتمان در مطالعات توسعه کتاب را به پایان می رساند.

هدف کتاب حاضر کمک به پژوهشگران و دانشجویانی است که در حوزه های مطالعات توسعه، تاریخ جهان و تحلیل گفتمان فعالیت می کنند. پژوهشگران و دانشجویان حوزه های بین رشته ای از جمله جامعه شناسی انسان شناسی مطالعات توسعه علوم سیاسی روابط بین الملل، جغرافیا، مطالعات زبان و ادبیات نیز می توانند از این کتاب سود ببرند.