کتاب گ‍زارش ی‍ک ب‍ازج‍وئ‍ی

چکیده

اسیر سر در گریبان فرو برده بود آن قدر که صورتش دیده نمی شد اما سر براق و گوش های او را می دیدم که به سرخی می زد. سرش را که بالا گرفت دو خط کبود رنگ برجسته روی پیشانی اش نمایان بود. به نظر می رسید که حالا راحت تر می توانم کار کنم. چشمانش که زیر ابروهای به هم گره خورده برق می زد بیش از اندازه گشاد شده بود. لب های سرهنگ زیر سبیل های کلفت و آنکادر شده تکان می خورد اما کلمات مفهوم نبود. مجدداً پرسیدم «شما اهل کجا هستید؟» سرهنگ گفت «اهل الکوت!» و در ادامهٔ پاسخ گفت «لابد می دانید؟» ـ چرا باید بدانم؟ ـ چون من جشعمی هستم. جشعمی خانوادهٔ بزرگی است که در استان واسط که مرکز آن الکوت می باشد. پدرم مرحوم جعفر الجشعمی یکی از متنفذین استان بوده و... سرهنگ پس از پاسخ به یک سوال سعی می کرد ابتکار عمل گفت وگو را به دست بگیرد. مایل بودم که در وقت مناسبی بنشینم و از مطالب حاشیه ای این اسیر ارشد استفاده کنم ولی سرهنگ جشعمی وقت شناس نبود و این کار را مشکل می کرد. صحبتش را قطع کرده و گفتم «جناب سرهنگ شما که بچه نیستید! پس لطفاً سعی کنید به هر سوال در چارچوب خود همان سوال پاسخ دهید و حاشیه نروید. این حاشیه ها من و شما را به مدت بیشتری زیر این راکت های هواپیماهای کشور شما! نگه خواهد داشت. البته من به خاطر طبیعت کارم مجبورم اینجا بمانم ولی برای شما وضع فرق دارد. شما پس از اتمام بازجویی به عقب تخلیه می شوید. پس بهتر است برای سهولت کار همکاری کنید تا...» هنوز آخرین کلمات را ادا نکرده بودم که انفجار شدیدی سوله را تکان داد به طوری که احساس می شد اتاق بتونی از جا کنده شد و باز به جای خود نشست از لای درزِ بتون ها خاک و غبار فضا را پر کرد. سروصدای بچه ها از بالا به گوش رسید که «مرگ بر صدام». آن بالا «آدم» ها به محض شنیدن غرش هواپیما به جای اینکه پناه بگیرند بالای خاک ریزها می رفتند و می ایستادند به تماشای جنگ موشک های ضد هوایی با هواپیماهای دشمن. سرهنگ که لرزیدن سوله و صدای مهیب راکت او را شوکه کرده بود به خود آمد و به خاکی که از لای درزها تو می زد نگاه کرد. اثری از وحشت در چشمانش نبود. متوجه نگاهم که شد بی شتاب گفت «من گلوله ای در پاشنه پای چپم دارم. مضافاً اینکه چند ترکش نیز پشتم را مجروح کرده ولی درعین حال در خدمت شما هستم.» پاسخش نشان می داد که خود را با شرایط موجود سازگار نشان دهد. همراه جملاتش حرکت سر و دست هایش چنان هماهنگ بود که اگر کسی زبان عربی هم نمی دانست نیمی از مطالبش را درک می کرد. با وجود احساسی که دوباره سرباز کرده بود به خود قبولاندم که دربارهٔ پای مجروح سرهنگ با او چند کلمه حرف بزنم تا بفهمد که نسبت به جراحتش بی تفاوت نیستم. ـ آیا قبل از تخلیه شما را به بهداری نبرده اند؟ ـ از آن ها بسیار ممنونم. اولین اقدام آن ها مداوای پای من بود و مرا بلافاصله به بهداری بردند. جراحت رانم را پانسمان کردند اما گلوله در بد محلی از پاشنه پایم فرورفته که امکان جراحی نبود. این مطلب را دکتر به من گفت و مترجم ترجمه کرد. فعلاً به مصرف مسکّن اکتفا می کنم. واقعاً رسیدگی بهداری شما عالی بود. من... حدس می زدم که می خواهد چه بگوید. برای همین با قطع کردن حرف هایش گفتم «برای تجدید پانسمان دوباره به بهداری اعزام خواهید شد و چنانکه امکان جراحی باشد مطمئناً آن ها نهایت تلاش خود را خواهند کرد تا شما بهبود یابید.» حق شناسی و آرامش تمام چهره اش را پوشاند. موضوع را عوض کرده و با جدیت گفتم «بسیار خب حالا به سوالات من به دقت پاسخ دهید. معاون شما در تیپ چه کسی بود؟» ـ مضر سعدون سلومی الامیر او سرهنگ دوم پیاده است. ـ در حال حاضر می دانید کجاست یا سرنوشتش به کجا انجامیده؟ ـ او اسیر است و احتمالاً تخلیه شده. فرد ضعیف النفسی است زیرا وقتی مجروح شدم عده ای از سربازان و درجه داران و افسران تحت امرم دور من جمع شده بودند تا مرا حمل کنند و این درحالی بود که آتش از دو طرف می بارید. آن شب جنگ در شهر «دوعیجی» به مرحله ای رسیده بود که رزمندگان اسلام! تمامی فشار خود را برای گرفتن این شهر وارد می کردند. سقوط شهر حتمی شده بود. در این شرایط آتش نیروهای شما برای تثبیت پیروزی و آتش نیروهای ما برای درهم شکستن حمله بسیار سنگین شده بود. نیروهای تحت امرم که عدهٔ آن ها به بیست نفر می رسید مترصد یافتن راهی جهت انتقال من بودند. عده ای می خواستند مرا به عقب برگردانند و عده ای عقیده داشتند که چون حلقهٔ محاصره از بخش شمالی خط دوعیجی تنگ است به عقب رفتن عاقلانه نیست و بهتر است به سمت نیروهای ایران حرکت کنیم و تسلیم شویم. به آن ها گفتم که بهتر است مرا بگذارند و بروند. خداوند راهی برایم مقدر خواهد کرد! در همین لحظه معاونم مضر سعدون سر رسید و با داد و فریاد رو به افراد گفت «چرا منتظرید اگر در تسلیم شدن تأخیر کنید از بین می روید. زود باشید و خود را تسلیم کنید.»