کتاب رفتارشناسی

رفتار شناسی یکی از قدیم ترین و در عین حال جدیدترین موضوع های زیست شناسی است.
بی گمان این موضوع پیشینه ای به درازای تاریخ زندگی آدمی دارد چون ادامه ی زندگی او بدون جانوران ممکن نبوده و آدمی همواره ناگزیر به شناخت رفتار آنها بوده است. از سوی دیگر عمر رفتار شناسی نوین تا زمان نوشتن این سطور (۱۳۸۹) از ۸۰ سال گذر نمی کند. رفتارشناسی در کشور ما موضوعی نوین است از ورود مجدد آن به کتابهای درسی دبیرستانی بیش از ده سال نمیگذرد به همین علت منابع نوشتاری محدودی درباره ی آن به زبان فارسی وجود دارد. نبود منابع از یک سو و نیاز به مطالعه ی رفتارشناسی از سوی دیگر تألیف کتابی جامع و در عین حال خلاصه و عاری از زواید و شرح های مبسوط، لزوم پدید آمدن این کتاب را فراهم آورد که امید است مفید افتد.

رفتارهای جانوران در چرخه هایی روزانه که ریتمهای سیر کادین نامیده می شوند. انجام می گیرند. ساعتهای تنظیم کننده ی ریتمهای سیر کادین در هسته های فوق کیاسمایی بینایی پستانداران قرار دارند.

در بسیاری از گونه ها دو زن که در ساز و کارهای ساعتهای زیستی در گیرند، شناسایی شده اند. حداقل جانورانی که خواب زمستانی دارند یا به استوا مهاجرت میکنند و با تغییر طول روز روبه رو نیستند، از ریتم های درونی خود استفاده می کنند. یکی از موضوع های مهم رفتار شناسی تنظیم زمان رفتارهاست بررسی ساختار و کار مغز علت و چگونگی ریتم های زیستی را که جانوران برای تنظیم رفتارهای خود به کار می برند، آشکار کرده است. در اینجا به دو نوع از ریتم های زیستی خواهیم پرداخت ریتم های سیر کادین (تقریباً شبانه روزی و ریتم های سیرکانوال (تقریباً سالانه).
سیاره ی ما هر ۲۴ ساعت یک بار به دور خورشید میگردد و چرخه ای شبانه روزی از تغییرهای محیطی ایجاد میکند این تغییرهای شبانه روزی تغییرهایی چرخه ای در بدن موجودات زنده به وجود می آورند. البته نباید تصور کنیم که چرخه های درون بدن موجودات زنده بر اثر تغییر روشنایی و تاریکی در چرخه ی ۲۴ ساعتی زمین ایجاد میشوند. چون اگر جانوران را مدتی در دمای ثابت در محیطی تاریک دارای آب و غذای کافی قرار دهیم باز هم به دور از تغییرهای روشنایی و تاریکی چرخه های شبانه روزی خود را ادامه میدهند به موقع می خورند. می آشامند و کارهای دیگر خود را انجام میدهند این نشان میدهد که جانوران ساعتی درونی دارند که مستقل از تغییرهای محیطی چرخه هایی را درون بدن آنها راه می اندازند. طول مدت این چرخه ها به خودی خود معمولاً ۲۴ ساعتی نیست اما تحت تأثیر محیط ۲۴ ساعتی میشوند. به همین علت به آنها چرخه های تقریباً شبانه روزی یا سیر کادین می گویند.

واژه شناسی

به معنی dies به معنی در حدود» و circa از دو واژه ی لاتینی )circadian( سیر کادین
روزه گرفته شده است

مجموعه ی منابع آموزشی برای مرحله ی اول المپیادهای علمی شامل بیش از ۲۰ عنوان کتاب

درسی و کتاب تمرین و مسائل است که بر اساس برنامه های درسی المپیادهای داخلی کشور در رشته های ریاضی کامپیوتر فیزیک نجوم، شیمی ناسی و ادبیات فارسی طراحی شده است. این مجموعه را جمعی از مؤلفان با تجربه که در تدریس کلاس های المپیاد سابقه ی معتد دارند و استادانی که سرپرستی تیم های المپیاد جهانی را بر عهده داشته اند تألیف و ویرایش کرده اند. در طراحی و تألیف کتابها تلاش شده است تا آنجا که ممکن است تمام سرفصل های برنامه ی درسی المپیاد پوشش داده شود. بنابراین این مجموعه میتواند به عنوان یک منبع درسی قابل اعتماد در کلیه ی مدارس کشور که دانش آموزان را برای رقابت در مسابقه های علمی آماده می کنند استفاده شود. از طرف دیگر روش نگارش کتابها و وجود مثال های حل شده ی فراوان این امکان را نیز فراهم میکند تا دانش آموزان علاقه مند در اقصی نقاط کشور بتوانند. حتی بدون نیاز به معلم با مطالعه ی آنها خود را برای رقابت در المپیادهای علمی آماده کنند.