کتاب علم و دین در جامعه

برتراند راسل

فیلسوف شهیر انگلیسی، برتراند راسل، در هجدهم می ۱۸۷۲، در انگلستان چشم به جهان گشود. پدرش مردی آزادی‌خواه بود و مادرش زنی مبارز و سرسخت که در راه به دست آوردن آزادی زنان لحظه‌ای از پای نایستاد. از کودکی به ریاضیات گرایید و در این رشته استعداد چشمگیری داشت. در سال ۱۸۹۵، رساله‌ی خود را «تحقیقی درباره اصول هندسه» نوشت. این رساله دو سال بعد به چاپ رسید.

راسل پس از اینکه تحصیلات ریاضی خود را به پایان رساند، ناگهان شیفته و واله فلسفه‌ شد. علاقه‌ای که ابتدا به فلسفه‌ی هگل ابراز می‌داشت وصف‌ناپذیر بود؛ ولی پس از اینکه منطق او را به‌دقت خواند، فلسفه و افکار هگل را برای همیشه به دور ریخت.

راسل در سال ۱۹۰۰، به اتفاق دوستش وایت‌هد در کنگره‌ی ریاضی‌دانان پاریس شرکت کرد. در اینجا بود که با پینو و افکار او آشنا شد. نظریات منطقی و ریاضی پینو (ریاضی‌‎دان شهیر ایتالیایی) چنان در راسل مؤثر افتاد که، بدون فوت وقت، با همکاری وایت‌هد به توسعه منطق او پرداخت.

راسل در سال ۱۹۰۰، کتاب «فلسفه‌ی لایب‌نیتس» را منتشر کرد و در سال ۱۹۰۳، کتاب «اصول ریاضیات» را به چاپ رساند که این کتاب از آثار پرارزش برتراند راسل است.

راسل در سال ۱۸۹۶، پس از ازدواج با زنی امریکایی، به اتفاق مشارالیها عازم امریکا شد. پس از مراجعت از امریکا، با عزمی راسخ، مطالعات ریاضی و فلسفی خود را دنبال کرد.

بزرگ‌ترین اثر علمی و فلسفی برتراند راسل کتاب «اصول ریاضیات» است که در سال‌های ۱۳-۱۹۱۰ با همکاری وایت‌هد در سه جلد به معرض قضاوت عموم گذاشته شد. در این کتاب، افکار فلسفی برتراند راسل به تفصیل تشریح شده و منطق جدیدی (متد جدیدی در فلسفه) بررسی و مطالعه شده است.

اصولاً ارزش و اهمیت کارهای فلسفی و علمی راسل در منطق اوست. راسل، با اتکا بر این منطق، از طبقه‌بندی معمولی فلسفه (ایده‌آلیسم رئالیسم) صرف‌نظر کرد و موضوع اتمیسم منطقی را مطرح ساخت.

او ضمن مطالعات فلسفی و علمی خود در امور اجتماعی نیز شرکت می‌جست. مثلاً دوش‌به‌دوش زنش در راه به دست آوردن حق رأی زنان مبارزه می‌کرد. او هنگام جنگ جهانی اول، ۱۸-۱۹۱۴، مصراً علیه جنگ فعالیت می‌کرد و کار سماجت را به جایی کشاند که به جرم نوشتن مقاله‌ای درباره‌ی عدم ادامه‌ی جنگ به شش ماه زندان محکوم شد. راسل در سال ۱۹۲۰، برای مدت کوتاهی عازم روسیه شد و در آنجا با لنین ملاقات کرد.

در سال ۱۹۲۸، کتاب «خطوط اصلی فلسفه» و در سال ۱۹۲۹، کتاب «عرفان و منطق» و کتاب «ازدواج و اخلاقیات» را به چاپ رساند. همچنین اثر سترگ این نویسنده، «تاریخ فلسفه‌ی غرب»، مجموعه‌ای است از دروسی که برتراند راسل در دانشگاه تدریس کرد.