کتاب سرگذشت پیانو

سخن ما درباره «پیانو است و تاریخ آن با موزار و کلمنتی آغاز می شود. اما برای آن دو، توجه به پیانو تا اواسط دهه ۱۷۷۰ میسر نشد. نظیر دیگر مصنفان و موسیقیدانان عصر خویش موزار هم با هارپسیکورد کلاویکورد و ارگ کار می کرد. با این حال از آخرین مصنفانی بود که این ابزار را به کار گرفت و در باقیمانده عمر کوتاهش فراموشی بی رونقی و افول کامل هارپسیکورد و کلاویکورد را به چشم دید. از ۱۸۰۰ به بعد پیانو به صورت شایع ترین ساز درآمد، خواستاران فراوان پیدا کرد و پیانیستها محبوب ترین نوازندگان شدند. علیرغم گسترش آن در خانه ها و تالارهای موسیقی به عنوان ساز برتر هنوز هم تحقیقات کافی در باب پیانو و پیانیستها انجام نشده است. تنها در دهه گذشته کتابی از آرتور لوسر به نام مردان زنان و پیانو و کتاب دیگری از آبرام چاسینز تحت عنوان سخن از پیانیستها انتشار یافته که کتاب اخیرالذکر بیشتر بر اوضاع معاصر تکیه دارد.

دلایل کافی برای فقر مطالعات درباره استادان سازهای چکشی به خصوص استادان گذشته وجود دارد زیرا با گذشت زمان مانع روی مانع انباشته شده، امکان انجام تحقیقات و مطالعات را کاهش داده است. کار دیرین شناسان که استخوان...

به دلایل بسیار بتهوون از زمان خود جلوتر بود و همینطور نواختنش نوایی که از پیانوی او بر می خاست شخصیت قدرت و بازگشتی بی سابقه داشت. از جهات مختلف او را اولین پیانیست رمانتیک شمرده اند کسی که قوانین را به لحاظ حالت)

می شکست زیرا در قرن نوزدهم واژه حالت جانشین واژه ذوق در قرن هیجدهم شده بود؛ کسی که اندیشه ارکستری داشت و زمینه های ارکستری را روی پیانو به اجرا در می آورد به همین دلیل نادره زمان خود بود و مانندش تا ظهور فراتر لیست دیده نشد. ولی همین نواختن بود که سوالاتی را به وجود آورد. مثلاً چرا زمینه نوازندگی بتهوون نسبتاً محافظه کارانه - نه کهنه و از مد افتاده است؟ کلمنتی دوسک و حتی اشتایبلت هر یک چیزهایی به تکنیک نوازندگی افزودند و در آثاری که منتشر کردند انعکاس دادند تقریباً بیش از آنچه که در سوناتهای بتهوون یافت می شد؛ با وجودی که همه میدانیم سوناتهای بتهوون تا چه اندازه عظیم و بزرگند. یک جواب ممکن است این باشد که بتهوون به اندیشه بیش از شکل قالب و اجرا اهمیت میداد سوناتهای او لزوماً درگیر تغییرات تکنیکی پیانو نیست بلکه می خواهد از طریق حالت و چگونگی بیان قالب و شکل را توضیح دهد. بعضی از قطعاتی که برای پیانو نوشته است میتواند به طور ترس آوری مشکل باشد اما دارای جنبه های پیانیستی نیست تفاوت بزرگی وجود دارد.

پیانو کیفیت و منش موسیقی را از درون و بیرون تغییر داد. هنگامی که در نیمه قرن هجده در عرصه موسیقی ظاهر شد نگرش و ادراک آهنگسازان را عوض کرد و بر ارکستراسیون هارمونی رنگ آمیزی و تصنیف و اجرای آثار تأثیر چشمگیری نهاد و بعد یک تحول همه جانبه به دنبال آورد. با ظهور این ساز تو موسیقی اروپا از این تغییر کرد به خصوص در آهنگسازی و رنگ آمیزی قدمی بلند به سوی تکامل آهنگین و نفوذ احساس و ادراک در بطن موسیقی برداشت و این به واقع یک جهش بود.

از این رهگذر نوازندگان فرزانه ای به وجود آمدند که با شیوه مخصوص به خود رمز و راز نهفته در آثار مصنفان بزرگ را از لایه لای ورقهای نت بیرون کشیدند و موسیقی واقعی را به گوش مردم رساندند. از آن دوره تاکنون بیش از دو قرن می گذرد. کیفیت آثار و شیوه نواختن آنها به لحاظ این ساز شگفت انگیز میان پیانو فورته و پیانیسیمو متغیر بوده از همان آغاز ارکسترها رهبران و آهنگسازان آن را با میل و رغبت پذیرفتند. از لگاتوهای افسانه ای موزار که چون آب روان بود تا خیزاب های اقیانوسی بتهوون و لرزشهای گوش نواز شوپن از شیوه انگشت گذاری کلا را شومان - تیز مثل نوک مداد تا نواختن آتشفشانی و نفسانی روبینشتاین از فرازهای استادانه راخمانینف و ظهور مداوم روشها شیوه ها و تولد ستارگان درخشانی چون لیست اسطوره ای همه از وجود پیانو بود. هرولد شونبرگ برنده جایزه پولیتزر در این کتاب شیرین نه تنها از ظهور پیانو می گوید بلکه داستانهای دلچسبی از بزرگترین نوازندگان تاریخ موسیقی و سلوک عجیبشان با این ساز تعریف میکند. شونبرگ جایزه پولیتزر را به خاطر نقد هنری در سال ۱۹۷۱ دریافت کرد. از ۱۹۵۷ منتقد موسیقی نیویورک تایمز بود و به عنوان منتقد ارشد شناخته شد. از ۱۹۸۰ خبرنگار فرهنگی بود؛ تألیفات مهمی در باب موسیقی دارد از جمله رهبران بزرگ زندگی آهنگسازان نامی و جهان موسیقی مطبوعات آمریکایی و اروپایی کتاب حاضر را یکی از مهمترین تألیفات دنیای موسیقی قلمداد کرده اند که از موزار آغاز میشود و به وان کلیبرن ختم می گردد. پیانو سازی بزرگ و زهی بود که با چکشهای ظریف مکانیکی به صدا در می آمد. اختراع آن را به یک ایتالیایی که سازنده هار پسیکورد بود، نسبت می دهند. این شخص که در خدمت شاهزاده فردیناند دو مدیچی بود وقتی در ۱۷۰۹ اولین طرح های فنی را تهیه میکرد احتمالاً نمی دانست چه تحول عظیمی در جهان موسیقی به وجود خواهد آورد. در اوایل قرن ۱۹ موزار و کلمتی، دو رقیب سرسخت شیفته آن شدند و تا آخر عمر رهایش نکردند