کتاب استراتژی شطرنج در عمل

این کتاب مکمل تألیف قبلی من به نام رموز نخست به رابطه ی بین فضا و تعویض سوارها استراتژی نوین شطرنج است که در متن به می پردازد که در نوشتجات شطرنج به اندازه ی دفعات از آن به عنوان کتاب پیشین یاد کرده ام کافی مورد عنایت قرار نگرفته اند. در ادامه به انگیزه ی نگارش آن کتاب تغییرات بزرگ بحث گسترش و ساختار پیاده ای از دیدگاه پیش آمده در شطرنج مدرن چه از دید مفهومی و چه فلسفی از زمان نیمزوویچ به این سو بود که خود به تحکیم تئوریهای قدیمی تر و می ارائه ی نظریات جدید پرداخت و برخی از آنها از مدرن پرداخته ام.

مرکز را همواره مقوله ای بسیار مهم پنداشته اند؛ پس چه می شود اگر اهمیت آن را زاویه ای دیگر زیر پرسش ببریم؟ جالب آن که این موضوع حتی از زمان تألیف کتاب نخست به حال نیز بسیار متحول شده است. در آن کتاب به رابطه ی میان مرکز و حرکات جناحی پیاده پرداخته بودم اما پنج سال بعد پی بردم که همین که تدوین این کتاب را آغاز کردم پی این حق مطلب را ادا نمیکند؛ چرا که با جهشی انفجار گونه در اجرای حرکات زودهنگام پیاده های جناحی روبه رو هستیم. من آن را بزرگترین انقلاب شطرنج در دهه های اخیر تا به امروز نیز پابرجا هستند. هدف من در هر دو کتاب گردآوری تغییرات پیش آمده از زمان تا او در وسط بازی بوده است که پوزیسیون های دارای مقبولیت عامه را نیز در بر می گیرد.

بردم که دارد در ساختار و محتوای تئوری شطرنج، مانند کتاب قبلی از کار در می آید؛ اما از دیگر دیدگاه ها با آن متفاوت است؛ چرا که هم تأکید بیشتری بر بازی های کامل گذارده ام و هم می دانم و از همین رو نیز حجم بزرگی از کتاب به مفاهیمی نیز پرداخته ام که در کتاب قبلی را به این موضوع اختصاص داده ام. مطرح نشده بود. پس هر دو جلد مکمل هم شمرده میشوند که دومی شکافهای اولی را پر میکند در این کتاب به بازیهای به مراتب جدیدتر هم پرداخته ام از مقولات نیامده در کتاب اول می توان به موضوع تسلیم مرکز پرداخت که این کتاب با آن آغاز میشود و از آغاز قرن بیستم هم مطرح بوده است. دو بخش در کتاب پیشین از موضوع پیاده های دو پشته هم غفلت کرده بودم که در اینجا آن را کاملاً جبران کرده ام این با خود بحث قربانی های پوزیسیونی پیاده را هم به همراه دارد که امروزه بسیار مورد توجه است. در بخشهای گوناگون دیگر مقولات پیاده ای مانند اکثریت و اقلیت را کمتر مورد بررسی قرار داده ام به یاد داشته باشید که موضوع زنجیره پیاده ای در بخش مربوط به گسترش و نه بخش مربوط به خود این کتاب با نام رموز استراتژی در شطرنج مدرن با ترجمه رضا رضایی توسط انتشارات فرزین در سال ۱۳۸۸ پیاده مورد بررسی قرار گرفته است.

البته سری حرکات 4.43 5 و است. گرچه کورچنوی یک بار آن را در سال نیز به وفور دیده می شود؟ منطق خود را نیز دارند و گرنه، متوار هم نمیشدند اما توجیه آنها شدیداً به حفظ ترتیب اجرای آنها و تاکتیک بستگی دارد. آفرینندگان حرکاتی چون 5.84 همزمان بایند. آماده کنار گذاشتن تعصبات سنتی دیگر نیز ۱۹۵۱ بازی کرد، اما مدت ها مورد توجه استادان بود تا آنکه در اواسط دون دوره طلایی این آوردند و دهه ۹۰ را می توان دوره طلایی آن نامید. بانک داده های من ۸۰۰ بازی شامل 5.84 در بردارد که بازی های افرادی چون تو بسالف را شیروف، آناند و خالیفمن را نیز در بر می گیرد. چرا این اندازه دیر به امکانات سفید پــی بردند؟ به راستی نیز شگفت می نماید که سفید در می بودند. کاملاً جدای از تعصبات علیه پیشروی آغازین پیاده های جناحی خود 403 نیز با دیدگاه معمول درباره زنجیره پیاده ای d4/e5 سازگار نیست که مستلزم حفظ C3 برای مقابله ، با c5... است. این خود می تواند استدلالی فیل نابود کننده در برابر 203 در پیوند با g4 باشد. سازی زیرا معمولاً هنگامی که مرکز مزبور (با cxd4.... از و یا شاید xe5 ...) شکسته می شود، چنین ضعفهای داخلی که با پیشروی جناحی خلق شده خودنمایی میکند. استدلالهای زیاد پیدایش دیگری نیز میتوان بر مبنای نبود اهداف در ردیه ای پوزیسیون سیاه و دورنمایی ضعیف برای و یا سواری چون اسب 3 اقامه کرد. اما سفید با بی اثر جابجا کردن مهره ها بر مبنای ایده های تهاجمی و آوردند فضاگیر میتواند توجیهات پوزیسیونی و چنین شاخه ای می تواند به چیزی دست یابد. او پیاده ی خود را رانده و در پی راندن پیاده نیز هست. آیا طرح سفید این است؟ قطعاً سیاه بدون هیچ گونه ضعف و با گسترش منطقی خود به بیرون زنجیره پیاده ای کار مشکل برای خود انجام نداده است. در بسیاری گشایش ها سیاه با خوشحالی، امکان حرکات جناحی ضعیف کننده را به حریف می دهد! به راستی نیز باید بگویم هنگام 584. بر روی صفحه مطمئن بودم پوزیسیونی برای آن یافت خواهد شد دست کم راه حلی پیدا میشود که آن را می سازد..

جان واتسون در آثار اخیر خود زمینه های جدیدی را در توصیف تحولات استراتژی شطرنج از زمان نیمروویچ فراهم آورده است. برای نمونه شرح میدهد که چگونه بازیکنان مدرن بیش از پیشینیان خود عوامل پویا را بر عوامل ایستا ترجیح داده و با چگونه بیش از پیش بر قوانین محدود کننده ای پیشی جسته اند که خود از تأثیرگذاران آن بوده اند. نتایج چشمگیر گری کاسپاروف و ظهور نسل جدیدی از ابر استادان بزرگ، گواهی بر تاثیر بالای این پویایی و نیز این فلسفه ذهن باز است که به غنای شطرنج مدرن انجامیده است.

واتسون در جدیدترین اثر خود گام را از تئوری فراتر نهاده و آن را به حوزه های جدیدی گسترش می دهد. وی با توسل به مثالهای پر شمار از بازیکنان خلاقی چون کاسپاروف، کرامنیک آناند. ایوانچوک و نیز نوآورانی چون شیروف و موروزویچ به بررسی عملی فلسفه شطرنج مدرن می پردازد. کتاب حاضر به شفاف سازی مفاهیم مهمی میپردازد که واتسون در آثار پیشین خود به آنها پرداخته است؛ هر چند کتاب را به طور مستقل نیز میتوان مطالعه کرد که در بردارنده مجموعه ای از شاخص ترین بازیهای استادان برجسته با تفسیرهایی دقیق و سرگرم کننده است .

استاد بین المللی جان واتسون یکی از شناخته شده ترین نویسندگان در جهان شطرنج است که در دهه ۱۹۸۰ مجموعه چهار جلدی بسیار معتبری در زمینه گشایش انگلیسی منتشر کرد و از آن پس به انتشار آثاری درجه اول ادامه داده است. کتاب او به نام رموز استراتژی شطرنج مدرن در سال ۱۹۹۹ جایزه کتاب سال شطرنج فدراسیون شطرنج انگلستان و جایزه فدراسیون شطرنج امریکا را برد. از جمله شاگردان وی میتوان به تال شاکد، قهرمان جوانان جهان در سال ۱۹۹۷ اشاره کرد.