کتاب اخلاق و بازار

آخرین دهه هزاره دوم مسیحی (دهه (۱۹۹۰) دوران اوج گیری ادبیات حوزه مطالعاتی اخلاق و اقتصاد به شمار میرود مسأله ای که در نظریات متعارف اقتصاد قرن بیستم مغفول و سخن گفتن پیرامون آن دون شأن یک اقتصاددان حرفه ای بود در حالی که بنیان گذار دانش اقتصاد نوین، پیش از مسند اقتصاد شناسی کسوت اخلاق دانی بر تن داشت معروف ترین وارثان او در قرن بیستم مانند میلتون فریدمن در مقاله معروف روش شناسی اقتصاد اثباتی در (١٩٥٣) با تعظیم به آستان دانشی چون فیزیک به صراحت طرفدار مرزبندی میان اقتصاد اثباتی با مباحث هنجاری و اخلاقی بودند حتی نسخه های توسعه اقتصادی که پیش از دهه ۱۹۹۰ تجویز میشد بازتاب کاملی از همین نگرش اقتصادی محض بود که ملاحظات اجتماعی سیاسی و اخلاقی جوامع مختلف تغییری در اصول جهان شمول و به لحاظ اخلاقی خنثای الگوی توسعه وارد نمی ساخت.

طی دو دهه اخیر مجموعه ای از تحولات نظری و جهانی موجب تزلزل در پارادایم متعارف گردیده که یکی از ثمرات آن حجم وسیع کتب و مقالاتی است که با موضوع «اخلاق» و اقتصاد منتشر گردیده و در سال های اخیر...

این مزایا تنها زمانی محقق میشوند که بازار به صورت کارا عمل کند. برخی ملزومات اساسی برای رقابت کارا وجود دارد. باید نظامی از قوانین برقرار شود تا قراردادها را در قیمتها و دستمزدهایی تنظیم کند که مورد توافق هر دو طرف باشد به گونه ای که طرفین قادر باشند قراردادهای لازم الاجرایی ببندند و بر آن اعتماد کنند. اگر یک کارفرما تعهد کند که به یک استخدام شده جدید ۱۰ دلار در ساعت بدهد او باید در پایان ماه دقیقاً همان مبلغ را بپردازد اگر نه با مجازات های قانونی مواجه می شود.

همچنین باید اطلاعات لازم در مورد کیفیت موجودی و قیمت محصول به راحتی در اختیار باشد به گونه ای که یک خریدار بتواند تشخیص دهد که آیا یک پیشنهاد خاص خوب است یا بد در بعضی موارد مانند تولید در بازار کشاورزان کیفیت و قیمت مقایسه ای به راحتی مشخص میشود. در موارد دیگری که خرید کمتری انجام میشود یا کیفیت بلندمدت و هزینه های عملیاتی به راحتی قابل مشاهده نیستند برای شخص ثالث این امکان ایجاد می شود که بازاری راه اندازی کند و اطلاعات لازم در مورد عمل کرد چنین مواردی را در طول زمان فراهم نماید به عنوان مثال نشریه گزارشهای مصرف کننده این خلا را پر میکند. هیچ کس نه خریدار و نه فروشنده نمیتواند قدرت بازاری داشته باشد

یعنی هیچ واحد مجزایی نمیتواند آن قدر بزرگ باشد که رفتارش تأثیر قابل توجهی بر قیمتها و خروجیهای بازار داشته باشد. اگر تنها یک تولید کننده وجود داشته باشد آنگاه آن تولید کننده قدرت انحصاری دارد و می تواند کالای خود را به قیمتی بالاتر از قیمت رقابتی بفروشد. این امر باعث کاهش رفاه همه خریداران میشود.

طی دو دهه اخیر مجموعه ای از تحولات نظری و جهانی موجب تزلزل در پارادایم متعارف گردیده که یکی از ثمرات آن حجم وسیع کتب و مقالاتی است که با موضوع اخلاق و اقتصاد منتشر گردیده و در سال های اخیر قطره ای از آن دریا در دسترس خوانندگان فارسی زبان نیز قرار گرفته است. دامنه مسائل این حوزه از پژوهشهای فلسفی از جمله فلسفه اخلاق و اخلاق هنجاری مانند مطلوبیت، انسان اقتصادی ترجیحات حقوق اقتصادی و عدالت) تا مطالعات تجربی شامل مطالعه اثباتی و تجربی در رابطه اثر اخلاق جوامع بر اقتصاد و بالعکس و همچنین اخلاق کاربردی یا اخلاق کسب و کار با حرفه ای را شامل میشود. کتاب پیش رو را نمی توان کتاب تخصصی و تئوریک در حوزه اخلاق و اقتصاد دانست زیرا مباحث نظری گسترده ای در سه حوزه معروفه اخلاق البانی، اخلاق هنجاری و فرا اخلاق در آن یافت نمی شود حسنی می توان گفت این اثر بیشتر ناظر به مباحث عمل اخلاقی و اخلاق کاربردی است هر چند پای نظریه اخلاق نیز به میان خواهد آمد. اما با این حال اثری قابل تأمل

و خواندنی به شمار می رود.