کتاب سیر زبانشناسی

در طول تاریخ فرهنگ و دانش انسان ، بررسی زبان همواره به عنوان موضوعی مهم مورد توجه بوده است. از این راه ، در طول دورانهای پیاپی و در سرزمینهای گوناگون جنبه های ساختی و معنایی زبان مورد بررسی قرار گرفته است. در دوران کنونی نیز بررسی زبان از دیدگاههای نظری و کاربردی گوناگون بیش از پیش گسترش یافته و در نتیجه به نوبه خود در عمق بخشیدن به دانش انسانی بس مؤثر بوده است . با این حال ، بی شک آشنایی با چگونگی و نیز گسترش نظرات و پژوهشهای اندیشه گران و زبانشناسان دورانهای گذشته درباره زبان به ژرف تر شدن بینش ما در این زمینه کمک می کند . کتاب حاضر نیز به منزله تلاشی به همین منظور و در همین سو می تواند به شمار رود. در این کتاب کوشش شده تا بررسی و توصیفی متناسب درباره سیر بررسی زبان و نیز اصول مکتبها و نظریه های زبانشناسی از آغاز تا زمان کنونی ارائه گردد. از این لحاظ که روند سترگ زبانشناسی در اروپا از چشمه های دانش و پژوهش اندیشه گران سرزمینهای دیگر بویژه هند و سرزمینهای اسلامی نیز سرشار شده و فرهنگهای یاد شده در چگونگی گسترش آن تأثیری بسزا داشته است ، بنابراین در فصل اول ، سیر بررسی زبان در هند باستان و نیز سرزمینهای اسلامی از جمله ایران و نیز چگونگی آشنایی پژوهشگران اروپایی با آن ارائه شده است. سپس در فصل دوم اندیشه های آغازین درباره زبان در یونان و نیز پیدایش و گسترش دستور زبان یونانی مورد توجه قرار گرفته است . در فصل سوم ، بررسی دستور زبان لاتین و نیز گسترش دستور زبان سنتی و پس از آن در فصل چهارم ، پیدایش برخی زمینه های نوین درباره بررسی زبان در سده های جدید ارائه شده است. در فصل پنجم زبانشناسی تاریخی و تطبیقی در سده نوزدهم مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل ششم اندیشه های سوسور به عنوان بنیانگذار زبانشناسی جدید ارائه شده و پس از آن در فصل هفتم مکتبها و نظریه های شناخته شده زبانشناسی در اروپا ، و بالآخره در فصل هشتم مكتبها و نظریه های زبانشناسی در انگلستان آمده است . در فصل نهم زبانشناسی ساختگرای آمریکایی در فصل دهم نظریه دستور زبان گشتاری، و در فصل یازدهم قاعده های نحوی در نظریه اصلی دستور زبان گشتاری ارائه شده است. سپس در فصل دوازدهم معناشناسی تعبیری، در فصل سیزدهم معناشناسی زایا ، در فصل چهاردهم نظریه دستور زبان...

فردینان دو سوسور و آغاز زبانشناسی جدید هستند (کریستال، ص (۱۶۱) از این رو، زبان از یک سو بر پایه توانایی گویایی و از سوی دیگر محصول مجموعه ای از قراردادهای ضروری است که یک گروه اجتماعی پذیرفته اند. در واقع، همین قراردادهای زبانی است که به سخنگویان امکان می دهد توانایی مذکور را به کار بیشدند. بنابراین ، همه سخنگویان یک جامعه زبانی، زبان خاصی را به طور مشترک دارا هستند که بر پایه آن با یکدیگر سخن میگویند (لاینز ، ۱۹۶۸ ، ص ۵۱) ، آنچه سخنگویان می گویند نمونه های گفتار است که زبانشناس از آنها به عنوان شواهدی برای تشخیص و بررسی جنبه های گوناگون پدیده مشترک زبان استفاده میکند. بر این پایه ، روشن است که گفتار پدیده ای مادی، فیزیولوژیایی و روانشناختی است. یعنی ، هم به فرد سخنگو و هم به قراردادهای اجتماعی زبان مربوط است. با این حال، از میان عوامل گوناگونی که در گفتار مؤثر است ، زبان عمده ترین عامل به شمار میرود. در واقع، زبان به گفتار سخنگویان یک جامعه یکپارچگی میبخشد ، هر چند که زبان در هر جامعه زبانی گونه های متفاوتی را شامل می گردد. تمایز میان زبان و گفتار موجب میشود که آنچه اجتماعی و در عین حال ضروری و اصلی است از آنچه فردی و ثانوی است متمایز شود. زبان محصول جامعه است که هر فرد سخنگو به طور طبیعی آن را فرا می گیرد، در حالی که گفتار کنشی فردی است که به عمد و به خواست فرد سخنگو پدید می آید به این ترتیب، مرز میان روابط و قراردادهای اجتماعی زبان که با به کار گیری آنها هر فرد سخنگو میکوشد اندیشه خود را بیان نماید و جریانهای روانی جسمانی خاصی که به او امکان میدهد به آن روابط و قراردادها تحقق عینی ببخشد مشخص می شود ( سوسور ، صص (۱۴-۹) به علاوه، اصل مهم دیگری که از ویژگی اجتماعی بودن زبان ناشی میشود این است که هیچ یک از سخنگویان نمی تواند بنا به خواست خود در آن تغییر ایجاد کند (سوسور ، ص ۱۹) .

بنابر مطالب بالا ، زبان به عنوان نظامی از نشانه ها و قراردادهای اجتماعی پدیده ای یکپارچه و همگون است که میان سخنگویان یک جامعه استوار شده است . نشانه های زبانی مفاهیم را با صورتهای آوایی پیوند میدهند، و هر دو بخش یاد شده یعنی مفهوم و صورت آوایی در اصل پدیده هایی روانشناختی است. پیوندهای میان مفاهیم و صورتهای آوایی که قبول عام یافته است و روی هم زبان را پدید می آورد واقعیتهایی است که در ذهن سخنگویان جای...

در طول تاریخ فرهنگ و دانش انسان بررسی زبان همواره به عنوان موضوعی مهم مورد توجه بوده است. از این راه در طول دورانهای پیاپی و در سرزمینهای گوناگون جنبه های ساختی و معنایی زبان مورد بررسی قرار گرفته است. در دوران کنونی نیز بررسی زبان از دیدگاه های نظری و کاربردی گوناگون بیش از پیش گسترش یافته و در نتیجه به نوبه خود در عمق بخشیدن به دانش انسانی پس موثر بوده است. با این حال بیشک آشنایی با چگونگی و نیز گسترش نظرات و پژوهشهای اندیشه گران و زبانشناسان دورانهای گذشته درباره زبان به ژرفتر شدن بینش ما در این زمینه کمک میکند. کتاب حاضر نیز به منزله تلاشی به همین منظور و در همین سو می تواند به شمار رود. در این کتاب کوشش شده تا بررسی و توصیفی متناسب درباره سیر بررسی زبان و نیز اصول مكتب ها و نظریه های زبانشناسی از آغاز تا زمان کنونی ارائه شود و روشن است که تدوین چنین کتابی که به گستره وسیعی از اندیشهها و نظریه های زبانشناسی می پردازد کار بس دشوار است.