کتاب روان شناسی اخبار جعلی

«روان‌شناسی اخبار جعلی» عنوان کتابی است نوشته‌ی رینر گریفندر که نشر گاه آن را به چاپ رسانده است. هیچ‌یک از ما نمی‌تواند منکر این شود که هرگز خبری را دنبال نکرده یا صد در صد نسبت به اخبار بی‌تفاوت بوده است. بودن در معرض اخبار امری است غیرقابل اجتناب و اگر کسی ادعایی جز این داشته باشد، کمی غلو کرده است. در همه جای دنیا، مردم هر لحظه و هر روز خواسته یا ناخواسته با ورود به شبکه‌های اجتماعی با سیل عظیمی از اخبار روبه‌رو می‌شوند که یا خوشایند است یا ناخوشایند. هرچند ماهیت خبر، چیزی نیست جز ایجاد هیجان و اضطراب که هر دو تا حدودی لازمه‌ی اخبارند. خودتان را در نظر بگیرید؛ روزانه تا چه حد از شنیدن اخبار چهره‌تان تغییر می‌کند؟ تا چه حد با شنیدن اخبار خوشحال، عصبانی، هیجان‌زده یا غمگین می‌شوید؟ اخبار چه تأثیری در زندگی روزمره‌تان دارد؟

آیا تاکنون به این اندیشیده‌اید که چرا باید هر خبری که می‌شنوید را باور کنید؟ یا اینکه آیا تاکنون وقت گذاشته‌اید تا صحت یا عدم صحت خبری را با جست‌وجو و کنکاشِ بیشتر دریابید؟ یا اینکه فقط خبر را می‌خوانید و بدون توجه به درستی یا نادرستی‌اش، آن را برای دیگران هم ارسال می‌کنید؟

اگر تاکنون بدون اندیشیدن به ماهیت خبری که خوانده‌اید، آن را منتشر می‌کردید، پیش از خواندن این کتاب، دیگر هیچ خبری را نشر ندهید. کتاب حاضر حاصل تلاش گروهی از محققان و کارشناسان برجسته در روان‌شناسی و حوزه‌های مرتبط است که به تحقیق در خصوص صحت و عدم صحت، یا جعلی بودن اخبار پرداخته‌اند که می‌تواند تک‌تک ما را در درک و دریافت اخبار و پذیرش یا حتی نشر آن راهنمایی کند.

استفان لواندووسکی استاد علوم شناختی از دانشگاه بریستول بریتانیا می‌گوید: «این کتاب نقطه‌ی ورود عالی‌ای به ادبیات روان‌شناختی گسترده و رو به رشد یکی از مشکلات تعیین‌کننده‌ی اوایل قرن ۲۱ را فراهم می‌کند -اخبار جعلی و انتشار آن. فصل‌های این کتاب ابتدا با متمرکز شدن دانشمندان برجسته‌ای بر چگونگی انتشار آنلاین اطلاعات اشتباه و سپس بررسی فرایندهای شناختی مربوط به پذیرش و به اشتراک‌گذاری اطلاعات اشتباه پیش می‌روند. این کتاب با مرور برخی اقدامات متقابل موجود به پایان می‌رسد. هرکسی که به‌تازگی در این حوزه گام نهاده است، به اندازه‌ای اطلاعات کسب می‌کند که کنجکاوی‌اش ارضا می‌شود.»

الیزابت اف. لوفتاس، استاد ممتاز دانشگاه کالیفرنیا درباره‌ی این کتاب می‌نویسد: «اخبار جعلی مشکلی جدی برای سیاست، علم، روزنامه‌نگاری، مصرف‌کننده‌ها و واقعاً برای همه‌ی ماست. ما اکنون در دنیایی زندگی می‌کنیم که واقعیت و داستان به‌طور عمدی توسط افرادی مبهم شده‌اند که امیدوارند ما را فریب دهند. در این مجموعه‌ی عظیم، چهار دانشمند بهترین ذهن‌ها را جمع‌آوری کرده‌اند تا به ما کمک کنند مشکل را بفهمیم و فکر ما را درباره‌ی اینکه چه کاری می‌توان برای آن کرد، راهنمایی کنند. روان‌شناسی اخبار جعلی یکی از مشارکت‌های مهم و الهام‌بخش در خصوص یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلات جامعه است.»

همچنین ژوزف پی. فورگاس استاد دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا معتقد است: «کتاب حاضر کتابی جالب، ابتکاری و مهم درباره‌ی یک مسئله‌ی اجتماعی بسیار قابل‌توجه است. اخبار جعلی در سال‌های اخیر مورد بحث و جدال عمومی قرار گرفته است؛ اما فاقد تحلیل علمی مناسبی از این پدیده است. مشارکت‌کنندگان در این کتاب عالی محققانی در سطح جهانی هستند که تجزیه و تحلیل دقیق فرایندهای روان‌شناختی مربوط به تولید، انتشار، تفسیر، اشتراک و پذیرش اخبار جعلی را ارائه می‌دهند. مطالعه‌ی این کتاب باید برای همه‌ی علاقه‌مندان به امور عمومی و به‌ویژه دانشجویان، محققان، متخصصان کاربردی در علوم اجتماعی امری ضروری باشد.»

با پیشرفت تکنولوژی که دسترسی دیجیتال و گسترش اطلاعات را راحت‌تر کرده است، شناسایی مواردی از اخبار جعلی در سیستم عامل‌های مختلف رسانه‌ای در رسیدگی پتانسیل باورهای غلط بسیار مهم است. برآوردی از ۶۴ درصد از بزرگسالان امریکایی به دست آمده که گزارش می‌کند اخبار جعلی باعث سردرگمی زیادی درباره‌ی مسائل روز شده است و تقریباً یک چهارم از امریکایی‌ها گزارش داده‌اند که اطلاعات نادرست سیاسی را به‌صورت آنلاین و آگاهانه و ناآگاهانه به اشتراک گذاشته‌اند. از آنجایی که وقتی هشدارها قبل از در معرض قرارگیری مؤثرتر از بعد از در معرض قرارگیری عمل می‌کنند، توسعه‌ی الگوریتمی برای شناسایی طعمه‌های کلیک (کلیک بیت) و اطلاعات غلط به صورت آنلاین قبل از قرار گرفتن در معرض از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کاهش توجه رسانه‌ای که غالباً عناوین غلط را دنبال می‌کند نیز می‌تواند به دفع عقاید نادرست کمک کند. تجزیه و تحلیل متن در رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که اطلاعات غلط پس از انتشار اولیه چندین‌بار دوباره ظاهر می‌شود، درحالی‌که واقعیت‌ها چنین نیستند. این امر مورد توجه ویژه‌ای است که با توجه به اینکه قرار گرفتن مداوم در معرض اطلاعات نادرست باعث افزایش آشنایی با اخبار جعلی می‌شود، در نتیجه باعث می‌شود با گذشت زمان جزئیات نادرست در حافظه بماند. حتی اگر هدف از تکرار تصحیح جزئیات نادرست باشد، این موضوع درست است، مثل رویکرد داستان ساختگی در برابر واقعیت که معمولاً در عملیاتی که برای مقابله با اطلاعات نادرست است، استفاده می‌شود. برای جلوگیری از افزایش طعنه‌آمیز بودن این احتمال که به محض اینکه افراد در معرض اطلاعات غلط قرار بگیرند، این اطلاعات به اشتباه درست یادآوری می‌شوند، بنابراین شاید بهتر باشد که اطلاعات غلط نادیده گرفته شوند. در این میان، تکرار اطلاعات صحیح و حقایق مربوط به آن هنگام تزیین آن‌ها با عکس ، ممکن است به افراد کمک کند تا واقعیت‌ها را بدون تبلیغ داستان‌های ساختگی به خاطر بسپارند. توجه به این نکته مهم است که اگرچه عکس‌ها می‌توانند باعث پذیرش و به اشتراک‌گذاری اطلاعات نادرست شوند، اما همچنین می‌توانند واقعیت‌ها را ارتقاء دهند. بنابراین، علاوه بر تحقیقات فعلی در مورد اینکه چگونه عکس‌ها ممکن است قضاوت را تحت تأثیر قرار دهند، فعالیت‌های آینده درباره‌ی حقیقت باید کشف کند که چگونه می‌توان از عکس‌های غیرحقیقی برای اصلاح انحراف و مبارزه با اطلاعات نادرست استفاده کرد.