کتاب روان شناسی شناختی نشر سمت

کتاب حاضر برای دانشجویان رشته روان‌شناسی در مقطع کارشناسی به‌ عنوان منبع اصلی درس «روان‌شناسی شناختی» به ارزش 2 واحد تدوین شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.

مطالعه شناختْ گذشته‌ای طولانی، اما تاریخچه‌ای کوتاه دارد. در روان‌شناسی شناختی نوین با بهره‌گیری از روش‌های علمی دقیق به بررسی شناخت و مؤلفه‌های آن پرداخته می‌شود. از دهه 60 قرن بیستم موضوعاتی همچون توجه، ادراک، حافظه، استدلال، قضاوت، حل مسئله، تصمیم‌گیری، زبان و هوش مصنوعی به صورت دقیق و جامع مورد بحث بوده است.

کتاب حاضر اولین اثر جامعی است که در این حوزه تألیف می‌شود. در این کتاب، علاوه بر استفاده از مهم‌ترین منابع معتبر خارجی، با نگاه بوم‌شناختی از آخرین یافته‌های پژوهشی محققان داخلی نیز استفاده زیادی شده است. مطالعه این کتاب به همه دانشجویان رشته‌های روان‌شناسی و دیگر حوزه‌های مرتبط در کلیه مقاطع تحصیلی توصیه می‌شود.

علوم شناختی حوزه ای بین رشته ای است که موضوع مطالعه آن شناخت در تمامی ابعاد است. روان شناسی شناختی به عنوان یکی از علوم اصلی در مجموعه علوم شناختی در بررسی شناخت به مطالعه فرایندهای شناختی در روان و ذهن انسان میپردازد. پس از شکل گیری روان شناسی شناختی نوین در دهه شصت ابتدا مبانی روان شناسی شناختی به عنوان یک درس در دوره های متفاوت سایر گرایشهای روان شناسی ارائه میشد اما به تدریج به صورت یک دوره خاص دانشگاهی در مقاطع ارشد و دکتری در برخی دانشگاههای خاص در نظر گرفته شد و اکنون تقریباً بیست سال است که در کشورمان مطرح و راه اندازی شده است.

تأليف كتاب روان شناسی شناختی از چند نظر ضرورت دارد، که از جمله مهم ترین آنها عبارت اند از کمبود منابع تألیفی جامع و کامل به زبان فارسی، به روز رسانی و غنی سازی مطالب آنها متناسب با تحقیقات گسترده در این زمینه زیرا با توجه به تحقیقات متعدد در مجموعه علوم شناختی محتوا و مباحث آن در حال تحول و توسعه است، و نهایتاً توجه به مؤلفه های بومی و ارزشی کشور عزیزمان در تهیه محتوا به عنوان مهمترین شاخص های تحول در علوم انسانی شناسی شناختی در تدوین کتاب حاضر که در واقع مقدمه ای بر مباحث اساسی روان است، سعی شده است از منابع جدید و شناخته شده موجود استفاده شود و هدف آن ارائه دانش نظری و تجربی واضح و روان در موضوعات اصلی روان شناسی شناختی بوده است. فرض بر این بوده که تا حد امکان به ارتباط میان مباحث نظری و اصول آن با تحقیقات و تجارب روزمره واقعی زندگی افراد توجه شود. کتاب حاضر در دوازده فصل تنظیم و ارائه شده است؛ بدین صورت که در فصل اول به مبانی کلی آن از جمله تاریخچه تعریف موضوع و حوزه های تحقیقی آن عوامل شکل گیری، الگوی پردازش اطلاعات و روشهای تحقیق اشاره شده است. از آنجا که بخشی از...

آن به دو حوزه کلی فلسفه و روان شناسی دسته بندی شده است و حوزه خاص فلسفه نیز به دو دیدگاه فلسفه غرب و فلسفه اسلامی تقسیم میشود. ابتدا به اجمال دو دیدگاه فلسفی را شرح می دهیم و پس از آن به مقوله روان شناسی ادراک می پردازیم.

فلاسفه و دانشمندان غربی

یکی از بحث های جدی در این زمینه مسئله نقد احساس و ادراک است. یکی از سوفسطاییان به نام پروتاگوراس در حدود ۴۵۰ سال پیش از میلاد عنوان کرده بود که بشر بدون مجموعه حواس چیزی نیست و در این راستا، توماس هابز (۱۶۵۱) نیز مشابه این مطلب را بیان کرده است که اگر همه یا قسمتی از حواس انسان از همان ابتدا وجود نداشته باشد هیچ گونه ادراکی نخواهد داشت؛ به عبارت دیگر ادراکات مبتنی بر عقل را پوچ و بی اعتبار دانسته اند (کورن و همکاران، ۱۳۹۳). در مقابل برخی از فلاسفه همچون افلاطون سقراط و ارسطو بر اصالت عقل تأکید داشتند و احساس را غیر واقعی و صرفاً واسطه ای برای عمل تلقی می کردند. ارسطو سعی در اثبات این مسئله داشت که جهان معلومات هیچ در هیچ نیست و انسان می تواند با نیروی عقل خود واقعیت جهان خارج را آن چنان که هست درک کند؛ البته از نظر افلاطون، محسوسات ظاهری و غیر حقیقی اند و عالم معقولات حقیقی و مبنای ادراک هستند.

در مقابل، فلاسفه نوین غرب همچون دکارت و جان لاک اصالت را به تجربه داده اند و بر این باورند که ذهن انسان از بدو تولد همچون لوحی سفید است که به تدریج از راه حواس، عالم خارج را ادراک میکند امانوئل کانت فیلسوف آلمانی، دیدگاه تعاملی را مطرح کرده و معتقد به تعامل تجربه و عقل در شکل گیری ادراک و شناخت است.

فلاسفه و دانشمندان اسلامی

از جمله فلاسفه اسلامی که در زمینه ماهیت روح و جسم و ادراکات اظهار نظر کرده اند می توان از کندی فارابی ابن سینا و غزالی نام برد. برخی از آنها ادراک را در دو مقوله نفس و قوای آن مطرح کرده اند و مراحل کمال آن را ورای ادراک حسی و حتی ادراک عقلی می دانند. برخی دیگر آن را نوعی از وجود میدانند که بالاتر از سطح موجودات مادی است و موجود زنده در تطور و تکامل خویش به آن مرحله میرسد؛ بنابراین، از نظر دانشمندان

مطالعه شناخت گذشته ای طولانی اما تاریخچه ای کوتاه دارد. در روان شناسی شناختی نوین با بهره گیری از روشهای علمی دقیق به بررسی شناخت و مؤلفه های آن پرداخته می شود. از دهه ۶۰ قرن بیستم موضوعاتی همچون توجه ادراک حافظه استدلال، قضاوت، حل مسئله تصمیم گیری زبان و هوش مصنوعی به صورت دقیق و جامع مورد بحث بوده است.

کتاب حاضر اولین اثر جامعی است که در این حوزه تألیف میشود. در این کتاب علاوه بر استفاده از مهمترین منابع معتبر خارجی با نگاه بوم شناختی از آخرین یافته های پژوهشی محققان داخلی نیز استفاده زیادی شده است. مطالعه این کتاب به همه دانشجویان رشته های روان شناسی و دیگر حوزه های مرتبط در کلیه مقاطع تحصیلی توصیه می شود.